•    Επιστολή του προξένου της Βρετανίας στην Οδησσό James Yeames (Οδησσός, 13 Σεπτεμβρίου 1823) προς τον The Most Noble George Canning His Majesty’s Principal Secretary of State for Foreign Affairs στο Λονδίνο, με την οποία τον ενημερώνει πως έχει ανοίξει ένα νέο κανάλι εμπορικής δραστηριότητας (channel of trade) στις ανατολικές ακτές της Μαύρης Θάλασσας και επιχειρεί να συλλέξει πληροφορίες για να ενημερώσει σχετικώς το Λονδίνο αφού πρώτα διαμορφώσει γνώμη ο ίδιος. O Yeames αναφέρει πως ο Chevalier Gamba (βρισκόταν στην υπηρεσία της Γαλλίας) ήταν ο πρώτος που πριν από πέντε χρόνια δραστηριοποιήθηκε στην Γεωργία, και γρήγορα κίνησε το ενδιαφέρον της γαλλικής και της ρωσικής κυβέρνησης και ο Ναπολέοντας (first consul) τον διόρισε εκεί εκπρόσωπο της Γαλλίας και μάλιστα έλαβε και πολύτιμα προνόμια σε σχέση με άλλους εμπόρους στην περιοχή αυτή και το σχέδιό του ήταν να αναπτυχθεί εκ νέου το εμπόριο μέσω καραβανιών με τον περσικό κόλπο με ισχυρή την παρουσία των Γάλλων εμπόρων και των γαλλικών βιομηχανικών και βιοτεχνικών αγαθών. Όμως, σημειώνει ο Yeames ότι Βρετανοί έμποροι που είχαν εγκατασταθεί στην Οδησσό κινήθηκαν γρηγορότερα προς την περιοχή της Μινγκρέλια (ακτές Γεωργίας) για να προλάβουν τις γαλλικές πρωτοβουλίες και μάλιστα έχουν ήδη εγκατασταθεί Βρετανοί έμποροι στην πρωτεύουσα της Γεωργίας. Όμως, από την άλλη τα σχέδια των Γάλλων δεν περιορίζονταν στις ρωσικές επαρχίες αλλά εκτείνονταν μέχρι την Ταυρίδα (Tabriz), όπου οι Γάλλοι έμποροι έχουν ενισχυθεί σημαντικά από την περσική κυβέρνηση. Ο Yeames αναφέρεται και σε ένα σχετικώς ξεχασμένο αυτοκρατορικό διάταγμα (ουκάζιο) με ημερομηνία 8 Οκτωβρίου 1821 με το οποίο παραχωρούνταν προνόμια στην κυβέρνηση της Γεωργίας και στις εξαρτημένες από αυτή επαρχίες (το διάταγμα στην γαλλική γλώσσα το επισυνάτπει στην επιστολή του ο Yeames). Αυτό το τσαρικό διάταγμα απαλλάσσει για δέκα έτη όσους εγκατασταθούν στον Ισθμό (Isthmus) από τους περιορισμούς που θέτει το μανιφέστο του 1807, περιορισμοί επαχθείς για το ξένο εμπόριο στην Ρωσική Αυτοκρατορία. Με βάση λοιπόν το ουκάζιο του 1821 επιτρεπόταν στην περιοχή της Γεωργίας η αγορά γαιών, ενώ ετίθετο όριο στους δασμούς των εισαγόμενων αγαθών στο 5% επί της αξίας των αγαθών. Εν συνεχεία ο Yeames αναφέρεται στις δυσκολίες εμπορίου που συναντά κανείς στην περιοχή των ακτών της Μινγρέλιας, καθώς και στα εμπορεύματα που διακινούνται από τις ακτές της Γεωργίας προς τις επαρχίες της και την Περσία: ζάχαρη, ρούμι, πιππέρι, μαχαίρια, μάλλινα υφάσματα, υφάσματα μπροκάρ, είδη από μετάξι και σταμπωτά βαμβακερά υφάσματα, όπου στα τελευταία κυριαρχούν απόλυτα οι Γάλλοι, οι οποίοι παράγουν υφάσματα που καλύπτουν τις ανάγκες των περσικών περιοχών κάτι που δεν έχει καταφέρει να πετύχει η βρετανική βιομηχανική παραγωγή. Μάλιστα οι Γάλλοι έχουν στείλει και τεχνίτες τους στην Περσία για να μάθουν τις ανάγκες της εκεί αγοράς. Για τα αγαθά που μπορούν να εξαχθούν από την Γεωργία αυτά κατά τον Yeames είναι χρυσός, ασήμι, διαμάντια, ακατέργαστο μετάξι, κόμμι, ξηρούς καρπούς και άλλα αγαθά. Για τον Yeames ο εμπορικόςδρόμος που ανοίγεται μέσω των ακτών της Γεωργίας μπορεί να οδηγήσει στη Περσία και να καταστεί απόλυτα προσοδοφόρος. Από την άλλη τονίζει την βαρβαρότητα που επικρατεί στις ακτές κοντά στην Τραπεζούντα που δεν μπορούν να συγκριθούν με την ασφάλεια που παρέχει η περιοχή των γεωργιανών ακτών, ενώ σημειώνει και την προσπάθεια ενός Βρετανού εμπόρου της Οδησσού να δοκιμάσει κατά τον πλου του προς την Μινγκρέλια να στείλει λίγα εμπορευματικά φορτία μέσω Τραπεζούντας προς το Ερζερούμ και από εκεί ο έμπορος επιχείρησε να μεταφέρει τα αγαθά μέσω Ερεβάν στην Τυφλίδα, αλλά αυτή η προσπάθεια απεδείχθη εν τέλει μη αποδοτική ως οδός προώθησης εμπορευμάτων. Αναφέρεται όμως και στις μεγάλες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι Βρετανοί έμποροι να διακινησουν τα αγαθά τους από την Οδησσό προς την Γεωργία, λόγω των μεγάλων εμποδίων και δασμών που επιβάλλουν οι ρωσικές αρχές με αποτέλεσμα να πρέπει πρώτα να πιάνουν στην Τραπεζούντα και κατόπιν να πλέουν προς τις γεωργιανές ακτές. Επίσης, ο Yeames ζήτησε από τον Mr. George Willock στην Ταυρίδα να παρέχει την προστασία του στους Βρετανούς εμπόρους που επιθυμούν να εμπορευτούν σε εκείνες τις περιοχές (από την Τυφλίδα στην Περσία). Τέλος, ο Yeames ζητά την άδεια από το Foreign Office να επισκεφτεί αυτές τις περιοχές καθώς και τα λοιπά λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας για να διαμορφώσει και ο ίδιος εικόνα της περιοχής που ελέγχει μέσω του προξενείου του.
[On the subject of the trade lately opened between Russia and Persia through Mingrelia and Georgia, enclosing an imperial Ukaze of privileges of the Georgian provinces]